Językoznawca David J. Peterson wymyśla nowy język na potrzeby serialu HBO Gra o tron, którego premiera odbędzie się 18 kwietnia
Kiedy producenci wykonawczy David Benioff i D.B. Weiss zaczęli rozważać stworzenie języka Dothraków, wojowniczych plemion koczowniczych, na potrzeby nowego serialu HBO GRA O TRON, zwrócili się o pomoc do Language Creation Society (LCS), które poprosiło swoich ekspertów o propozycje, a następnie wybrało najlepsze z nich. David J. Peterson, językoznawca i ekspert LCS, któremu zlecono opracowanie nowego języka, opisuje to wyzwanie jako „okazję, która zdarza się raz w życiu.”
“W sadze ‘Pieśń lodu i ognia’ Dothraków znamy z relacji osób nie będących członkami ich społeczności, głównie mieszkańców królestwa Westeros” – podkreśla Peterson. “Jak w każdej kulturze, ich kultura ma wiele niuansów nie dostrzeganych lub niezrozumiałych dla obcych. Mówi się, że język jest naszym oknem na świat. Pracując nad językiem Dothraków, miałem możliwość przedstawić ich sposób postrzegania świata – stworzyć spójną całość, która wiernie odzwierciedla wszystkie aspekty ich życia i jest jednocześnie wierna literackiemu pierwowzorowi.”
Jak wspomina Petersom, pracując nad nowym językiem – “Przede wszystkim czytałem powieści z cyklu. Na samym początku, Jim Henry, mój kolega z LCS, opracował wraz ze mną listę wszystkich słów, zwrotów i nazw używanych przez Dothraków w książce. Potem, przeanalizowaliśmy ich język w kontekście narracji. Pewne słowa i zwroty zostały dosłownie przetłumaczone w powieści, a znaczenie innych jest im nadawane w tłumaczeniu. Ponowne przeczytanie tekstu pozwoliło mi na rozbudowanie stworzonego przez Martina języka i wypełnienie istniejących luk. W książkach znajdziemy niewiele słów z języka Dothraków ale wszystkie dostępne przykłady niosą w sobie wiele informacji o kulturze plemienia. Każdy rozdział poświęcony Daenerys podsuwał mi nowe pomysły na rozbudowywanie leksykonu.”
„Ucząc się każdego języka, poznajemy niuanse, które wymykają się wszelkim definicjom. W przypadku Dothraków, postanowiłem nadać ich językowi charakterystyczny rys, który wyraziłem za pomocą różnych struktur i konstrukcji gramatycznych, niektóre z nich są wzorowane na językach naturalnych” – dodaje.
Peterson starał się stworzyć język spójny z literackim pierwowzorem ale szukał także inspiracji w języku rosyjskim, tureckim, estońskim, inuickim i suahili. “Chciałem stworzyć coś wyjątkowego, nie mogłem więc po prostu zapożyczać wyrazów i zwrotów z różnych języków i mieszać je razem” – podkreśla i dodaje, że język Dothraków ma charakterystyczne brzmienie, bogaty leksykon obejmujący ponad 1,8 słów oraz złożoną gramatykę. “Robiłem kilka kroków na przód, po czym cofałem się. Tworzyłem kilka nowych reguł lub kategorii wyrazów, po czym testowałem je w przykładowych zdaniach i w różnych kontekstach, by zobaczyć, czy brzmią naturalnie. Bardzo zależało mi na tym, by to, co opracowałem faktycznie przypominało znany z sagi język Dothraków” – wyjaśnia Peterson.
“Nie ma na to wielu dowodów, ale na podstawie istniejących próbek dothrackiego języka, można uznać, że jest w nim ustalony szyk zdania [podmiot-orzeczenie-dopełnienie], przymiotniki są dodawane po rzeczownikach, brak jest czasowników łączących [‘być’]. Postanowiłem pozostać wiernym tym zasadom i stworzyłem fonetykę, która zapewne będzie brzmieć znajomo czytelnikom sagi. Dzięki temu, język Dothraków brzmi wiarygodnie i autentycznie. Bardzo zależało mi na tym, by słysząc poszczególne wyrazy, by fani sagi nie byli w stanie rozpoznać, czy pochodzą z książki czy też zostały przeze mnie wymyślone. Chciałem także, by widzowie pozostali w nieświadomości, iż język dothracki jest całkowicie sztucznym tworem.”
“Tworzenie nowego, rozbudowanego języka, który ma brzmieć i przypominać język naturalny jakim posługują się mieszkańcy Ziemi, jest niezwykłym wyzwaniem!” – podkreśla Peterson.
“Opracowany przez niego język jest niesamowity” – stwierdza producent wykonawczy D.B. Weiss. “Oddaje najistotniejsze cechy kultury Dothraków i sprawia, że ich świat staje się wielowymiarowy.”
Czy wiesz, że…? (Hash yer ray nesi?)
Nazwa plemienia Dothraków oraz ich języka pochodzi od czasownika “dothralat” (“jeździć”).
W leksykonie Dothraków znajdziemy cztery czasowniki oznaczające słowo “nosić,” trzy znaczące “pchać,” trzy “ciągnąć” i przynajmniej osiem określeń wyrazu “koń”. W ich słowniku nie znajdziemy wyrażeń oznaczających “proszę” lub “iść za kimś.”
Najdłuższym słowem w języku Dothraków jest “athastokhdeveshizaroon,” które oznacza “ nonsens.”
Słowa “pokrewny”, “sieć z ciężarkami”, “zaćmienie”, “zatarg” “rudowłosy”, “przysięga”, “stos pogrzebowy”, “dowód”, “omen”, “kieł” i “pełnia księżyca” mają ten sam rdzeń: “qoy”, co po dothracku oznacza “krew”.
„Śnić” to po dothracku “thirat atthiraride”, co dosłownie oznacza “żyć drewnianym życiem”. W języku Dothraków “drewniany” (“ido”) znaczy to samo, co “nieprawdziwy.”
Źródłosłów słowa “duma” – “athjahakar” – to “jahak,” tradycyjny, długi warkocz noszony przez dothrackich wojowników (“lajaki”).
